Foto: Wikipedia/ Jeremiah Gurney
Bio je najznačajniji pisac viktorijanskog perioda, začetnik socijalnog romana, „otac“ Božića i veliki dobrotvor. Na današnji dan 1870. godine, preminuo je Čarls Dikens.
Dva veka nakon njegove smrti, simbol Čarlsa Dikensa ostaje važan u savremenoj popularnoj kulturi. Opus njegovih romana i novela prošao je test vremena i našao svoje mesto u svetskoj povesti.
Genijalnost njegovog pisanja povezana je sa ličnim emotivno-psihološkim stanjima u kojima se nalazio kada je pisao određena dela. Inspiraciju je nalazio kako iz sopstvenog, tako i iz života ljudi koji su se nalazili u njegovoj okolini.
Čarls Dikens – začetnik socijalnog romana. Zašto?
Rođen je u malom mestu u Engleskoj. Tokom detinjstva, njegov otac je upao u velike dugove zbog kojih je po tadašnjim engleskim zakonima poslat u zatvor dok su deca pripala porodičnim prijateljima.
U prvo vreme Dikens je pohađao privatnu školu, no kako je finansijska situacija bivala sve gora bio je primoran da se kao dete zaposli u fabrici koja je proizvodila kreme za cipele.
Sudbina dece koja su bila žrtve surovih životnih okolnosti i loših socijalnih uslova – postaju glavna tema nekih Dikensovih romana. Glavne likove „Dejvida Koperfilda“ i „Olivera Tvista“ predstavio je vrlo živopisno i intimno, kroz prizmu sopstvenog životnog iskustva.
Velika Britanija je u devetnaestom veku bila zemlja sa oštro izraženim socio-ekonomskim razlikama. Čarls Dikens je svojim romanima želeo da i onima koji su „obespravljeni“ prikaže perspektivu u kojoj i za „takve“ postoji srećan kraj.
Radeći kao novinar u crticama je objavljivao tomove svojih dela. Budući da je bio vrlo čitan, te da su njegova dela konzumirali ljudi svih klasa, Dikens ubrzo postaje slavan.
Uskoro počinje da održava turneje na kojima je lično čitao svoja i tuđa dela raznolikoj i brojnoj publici. Profit sa takvih gostovanja upućivao je popravkama bolnica. Dobrotvornim akcijama odazivao se do kraja života.
Hajde da budemo moralni. Hajde da razmišljamo o postojanju.
Iako poznat javnosti kao veliki dobrotvor, nakon njegove smrti objavljena su lična pisma koja su izazvala velike kontroverze zbog njegovog ophođenja prema supruzi.
Dikens se kao dvadesetčetvorogodišnjak oženio Katarinom Tomson Hogart sa kojom je imao desetero dece. U prvim godinama, idiličan brak biva prekinut kada je pisac kao sredovečan muškarac upoznao tek punoletnu glumicu Neli Ternan. Kako bi opravdao svoj postupak pred „uštogljenim“ engleskim svetom, Dikens pokušava da svoju suprugu predstavi kao mentalno obolelu osobu.
Usledio je razvod, koji je u to vreme smatran velikim životnim neuspehom u engleskom društvu. Postoje indicije da je Dikens čak trinaest godina živeo u tajnosti sa svojom dvadeset i sedam godina mlađom ljubavnicom.
Profesionalci koji su se bavili piščevim životom, smatraju da je njegov surov odnos prema supruzi posledica odnosa koji je Dikens imao sa svojom majkom.
Naime, kad je njegov otac izašao iz zatvora otplativši dugove, njegova majka je zahtevala da mlađani Čarls nastavi da radi u fabrici. Od tada, on je smatrao da muškarac treba da donosi važne odluke u porodici dok žena treba da se posveti majčinstvu.
Karakteristike njegove majke, hraniteljice, prve supruge i ljubavnice Nele poslužile su mu kao inspiracija za neke ženske likove u njegovim romanima i novelama.
Poroci su ponekad samo vrline sa kojima se preteralo.
Čarls Dikens – „otac“ Božića. Kako?
Dabome da je pojam protestantskog Božića postojao i pre pisca. No on je svojim opisima prazničkog duha hrišćanske tradicije i tople atmosfere doprineo konstrukciji pojma Božića u popularnoj kulturi koja se održala do danas.
Božić je tema mnogih njegovih priča, pripovetki i novela. Najpoznatija je „Božićna priča“ koja na alegoričan način pripoveda o transformaciji jednog starog gunđala i škrtice u saosećajnog, brižnog i pravednog čoveka koji se kaje zbog svojih ranijih postupaka.
Britancima je i danas jedna od prvih asocijacija na Božić upravo Čarls Dikens.
