Ateroskleroza / Arterioskleroza je hronicno, degenerativno, progresivno oboljenje velikih i srednjih arterija. Ateroskleroza je proces u kome se masne substance, holesterol, produkti raspadanja celija i krvi, kalcijum i sl. talože u unutrašnjem dijelu zida krvnog suda praveci manje ili više kompaktno ispupcenje. Ovako nataloženo ispupcenje se naziva plak. Aterosklerotske promijene su lokalizovane u intimi (untrašnjem dijelu zida) arterija mada oštecuju i dublje slojeve zida arterije (tinicu mediju). Taloženju masnoca, kalcijuma i drugih substanci prethodi oštecenje sloja zida arterije – endotela. Oštecenje endotela prouzrokuju: povecan nivo masnoca u krvi , povecan krvni pritisak, pušenje, stresovi i sl.
cirkulacija arterija
Plak na intimi krvnog suda dovodi do suženja lumena (stenoze ili obliteracije) i gubljenja elasticiteta i fleksibilnosti zida arterije. Formiranje ateromatoznog plaka traje godinama. Istraživanja su pokazala da ateroskleroza pocinje u djetinjstvu i da se progresivno razvija starenjem osobe.
Plak po svojoj strukturi može biti jednostavan – tvrd plak kada se sastoji od vezivnog tkiva sa nataloženim solima kalcijuma i lipidima. Komplikovan plak je onaj u cijem sastavu osim lipida I fibroznog tkiva dominiraju elementi trombozirane krvi. Po pacijenta je opasniji komplikovani plak zbog mogucnosti da sa njegove mekane površine jaka struja krvi ponese sitne trombe i emboluse i dovede do zacepljenja (tromboze ili embolije) nekog užeg krvnog suda u srcu, plucima ili mozgu. Suženje lumena arterije i gubljenje elasticiteta zida dovodi do oštecenja i slabljenja zida arterije, aneurizme, povecanog krvnog pritiska, tromboze i embolije organa, a posledicno do slabijeg snabdijevanja tkiva i organa krvlju (ishemija). Ponekad lumen krvnog suda može biti u potpunosti zacepljen formiranim plakom ili trombom kada je onemogucen protok krvi kroz arteriju (obstrukcija) sa posledicnom ishemijom tkiva ili infarktom.
Ateroskleroza pojedinih arterija
Karotidne arterije izlaze iz luka aorte snadbijevaju glavu u mozak sa arteriskom krvlju. Glavno stablo ove arterije se zove Arterije Carotis Communis – ACC ili zajednicka karotidna arterija. Ona se grana u dvije grane: unutrašnju karotidnu arteriju (arterija carotis interna ACI) kojom se snadbijeva mozak i spoljašnju karotidnu arteriju (arterija carotis externa ACE) kojom se snadbijevaju kosti i mišici glave lica. Dokazano je da su karotidne arterije predilekciona mijesta (takozvane mete) za nastajanje ateroskleroze te se pacijentima kod kojih se otkrije ateroskelroza karotida preporucuje u pregled arterija srca koje imaju zajednicko porijeklo sa karotidama.
shematski prikaz karotidnog stabla
Ateroskleroza / Arterioskleroza karotidnih arterija dovodi do suženja lumena arterije i smanjanja dotoka krvi u mozak( insuficijencija moždane cirkulacije). Ukoliko su na ACC i ACI komplikovani –meki plakovi postoji opasnost od trombo-embolije mozga i infrakta mozga.
Kod pacijenata koji pate od vrtoglavica, nestabilnosti pri hodu, zujanja u ušima, nesvjestica, glavobolja i sl potrebno je ultrazvucnim kolor dopler duplex scan pregledom ustanoviti da li ima ateromatoznih plakova na karotidnim arterijama. Dijagnoza se postavlja pregledom vaskularnog hirurga, ultrazvucnim kolor dopler duplex scan pregledom, laboratoriskim analizama kao i arteriografijom.
Lijecenje zavisi od stepena oboljenja . Lijecenje podrazumijeva promijenu nacina života, smanjenje faktora rizika, dijetetsko – higijenski režim ishrane, endartherectomiu i hiruršku intervenciju (stavljanje grafta ili premošcenje tzv. By-pass.)
