Šta je Pancef sirup i koje su osnovne indikacije za njegovu upotrebu?
Pancef sirup je lek iz grupe antibiotika, koji kao aktivnu komponentu ima cefiksim, lek iz grupe cefalosporina u dozi od 100 mg na 5 ml sirupa, a pored sirupa se može naći i u obliku granula za pravljenje oralne suspenzije kao i u formi kapsula.
Osnovne terapijske indikacije za primenu Pancef sirupa su sledeća stanja i oboljenja:
Infektivna oboljenja gornjeg dela respiratornog sistema (kakvi su sinusitis i faringo-tonzilitis), kao i infektivna oboljenja donjih delova sistema za disanje (bronhitis; pneumonija);
Infektivna oboljenja urinarnog trakta, odnosno upala mokraćne bešike (cistitis) i/ili upala bubrega u smislu zašaljenja parenhima (pijelonefritis);
Upala srednjeg uha (otitis media), akutnog ili hroničnog toka.
U skladu sa težinom odnosno vrstom tretmana navedenih indikacija lekar propisuje određenu dozu Pancef sirupa tj količinu aktivne supstance koja je odgovarajuća prema oboljenju, te se uz pakovanje dobija i plastična kašičica ili dozer, za precizniju raspodelu sirupa.
Sastav Pancef sirupa i mehanizam dejstva u terapijskom spektru
Kako je ranije i navedeno, osnovna aktivna supstanca Pancef sirupa jeste lek cefiksim koji spada u grupu antibiotika koji su poznati kao cefalosporini, te se u 5 ml sirupa nalazi 100 mg cefiksima i to u obliku takozvanog cefiksim-hidrata.
Pomoćne supstance koje sadrži Pancef sirup su – aroma narandže; saharoza; natrijum benzoat i ksantan guma.
Lek cefiksim kao antibiotik, i kao glavna aktivna komponenta Pancef sirupa, upotrebljava se u lečenju raznih infektivnih oboljenja koja su uzrokovana bakterijama, kakve su gonoreja; Lajmska borelioza; upala srednjeg uha; upala urinarnog trakta; respiratorne infekcije; upala krajnika kao i upala ždrela, a lek je otkriven 1989. godine i od tada je u upotrebi prema preporukama SZO.
Cefiksim je antibiotik širokog spektra dejstva, koji deluje baktericidno (ubija bakterije), i to tako što se vezuje za proteine koji učestvuju u sintezi zida ili membrane odnosno opne bakterija i kada se zaustavi transpeptidna peptido-glikanska komponenta tj njena sinteza, bakterije odumiru jer se njihov zid koji ih štiti ne sintetiše kako treba, te su cafalosporini kao lekovi najuspešniji u lečenju infekcija urinarnog trakta, respiratornog trakta i zapaljenja uha.
Generalno su mikroorganizmi koji su osetljivi na delovanje cefiksima – Moraxella cataralis; kao i Streptoccocus pyogenes i Haemofilus influence, te i izazivači poput Streptococcus pneumonie (koji izaziva najčešće upalu pluća, i poznat je kao Pneumokok).
Poznato je da se cefiksim izlučuje iz organizma delom preko urina i delom preko žuči, te se od unete količine resorbuje iz digestivnog trakta sega 40-50% unete doze, sa time da se resorbovana količina dodatno umanjuje ako se lek uzima uz obrok.
Prilikom propisivanja Pancef sirupa, i generalno svih antibiotika iz cefalosporinske grupe lekova, važno je pre svega da se uradi antibiogram i da se potvrdi da je bakterija pak osetljiva na njegovo dejstvo tj da nije razvila rezistentnost, kao i da se lekovi ove grupe ne daju osobama kod kojih je potvrđena alergija ili preosetljivost na cefalosporine, a kako cefiksim spada u grupu takozvanih cefalosporina III generacije, on se sme davati pacijentima koji su alergični samo na penicilin.
Iako se cefiksim kao antibiotik nalazi u širokoj primeni i kod odraslih ali i dosta u pedijatrijskoj populaciji, važno je napomenuti da on može da izazove neke neželjene efekte kakvi su najpre i poremećaji na nivou GIT-a (dispepsija; mičnina; povraćanje; dijareja), kao i alergiske reakcije sa nastankom urtikarije, Stivens-Džonsonovog sindroma i raznih tipova alergijske ospe, a ređa ali i teška neželjena reakcija na lek može da bude trombocitopenija (mada se smatra da nju cefiksim ne izaziva, već druge generacije cefalosporina).
Ako se desi predoziranje lekom Pancef sirupom, pomaže ispiranje žeuca i creva (jer kako je pak navedeno resorpcija je spora i polovična), dok dijaliza kao metoda nema efekta.
Smatra se da je u dečijem uzrastu cefiksim odličan izbor protiv nekih težih oblika infekcija, te ima dobro dejstvo na Streptokok grupe A i B, kao i na Pneumokok, te su dosta osetljive bakterije i Moraxella cataralis; Haemofilus influence i Neiseria gonorrhoeae, kao i E. coli, Klebsiella i Proteus mirabilis, te čak i Salmonella i Shigella.
Međutim anaerobne bakterije kakav je Pseudomonas aeruginosa, kao i neke vrlo česte gram negativne bakterije kakav je Staphyloccocus aureus i Lysteria monocitogenes, otporni su na cefiksim.
Po nekim preporukama je pametnije u dečijem uzrastu zameniti cefalosporine kada je to moguće nekim alternativnim i manje agresivnim lekovima, kako se ne bi stvarala rana rezistencija, te se recimo umesto cefiksima za terapiju akutnog otitis media može dati amoksicilin, koji je dostupna i jeftinija varijanta, a koji je podjednako efikasan lek.
Principi doziranja Pancef sirupa, potencijalna neželjena dejstva i kontraindikacije
Kao i u ostalim principima doziranja antibiotika, važno je da se lek ne predozira ili ne subdozira, kako ne bi nastala neželjena dejstva i/ili rezistencija mikroba, te se doziranje vrši u skladu sa vrlo preciznim tipom infekcije i uzročnika koji je osetljiv na lek (što se određuje laboratorijski tačnije pomoću antibiograma), kao i prema određenom uzrastu pacijenta i prema telesnoj masi.
Tako, odrasle osobe i deca koja imaju preko 50 kg telesne težine, uzimaju dozu od 200 mg ili 400 mg cefiksima dnevno, odnosno 10 ml ili 20 ml Pancef sirupa u ukupnoj dnevnoj dozi.
Odojčad od navršenih šest meseci pa do uzrasta od godinu dana, mogu uzeti maksimalnu dnevnu dozu od 3,75 ml Pancef sirupa, dok deca koja su uzrasta od jedne do pet godina mogu da uzimaju 5 ml sirupa dnevno.
Pravilo je da se sirup ne daje deci mlađoj od šest meseci starosti, te da se kod dece koje su uzrasta manjeg od deset godina lek daje u dozi od 8 ml, i podeljen u dve dnevne doze (mada je jedna od preporuka da se deci uzrasta od pet do deset godina može dati ukupna dnevna doza od oko 10 ml Pancef sirupa).
Svakako da je oprez pri doziranju leka neophodan kod pacijenata sa određenim stepenom pada ili pak sa insuficijencijom funkcije bubrega, a koja se procenjuje dobro na osnovu vrednosti klirensa kreatinina, te se tako prilagođavaju doze Pancef sirupa:
Normalna doza leka se daje kada su vrednosti renalnog klirensa kreatinina (kao osnovne mere bubrežne funkcije i odnosa glomerularne filtracije sa tubulskom ekskrecijom i sekrecijom) veće od 20 ml/ minutu;
Sa druge strane kada su vrednosti klirensa kreatinina ispod 20 ml/minutu, kao i kod pacijenata na dijalizi, doza leka se smanjuje na maksimalnih 200 mg cefiksima dnevno, što je i maksimalno 10 ml Pancef sirupa.
Kada treba biti posebno obazriv u primeni leka Pancef?
Lek Pancef sirup se mora pažljivo dozirati kod trudnica i dojilja, kao i kod dece mlađeg uzrasta, i kod pacijenata sa renalnom ili hepatičnom insuficijencijom.
Takođe je jako važno naglasiti da se obustavlja primena leka kod pacijenata koji imaju neke od ozbiljnih kožnih manifestacija hipersenzitivne reakcije na cefiksim, kao i kod poznate alergije na neke druge srodne antibiotike.
Iako je relativno bezbedan za primenu kod osoba koje imaju alergiju na penicilin Pancef sirup pak može da izazove ukrštenu reakciju cefaksima i penicilina, pa se kod poznate alergije na penicilinske antibiotike ne savetuje primena ovog leka, jer može da dođe do nastanka anafilakse sa ispoljavanjem šoknog stanja koje ugrožava direktno život pacijenta.
Kako je ranije navedeno, primena leka kod akutnog i/ili hroničnog pada renalne funkcije se mora dobro pratiti i doze se smanjivati ili se terapija potpuno obustaviti u skladu sa vrednostima datog klirensa kreatinina, jer se lek u neizmenjenom obliku izlučuje putem bubrega i ne metaboliše se u organizmu pa nisu poznati njegovi intermedijarni produkti.
Poseban oprez se savetuje i kod pacijenata sa prethodnom hemoliznoim anemijom, ili pak puna obustava leka kada on izaziva hemolizu eritrocita.
Kontraindikacije, neželjeni efekti i cena Pancef sirupa
Lek Pancef sirup od neželjenih dejatava najčešće daje neke gastrointestinalne manifestacije poput dijareje, mučnine, povraćanja, dispepsije, grčeva i bolova u stomaku i osećaja nadutosti, dok su neka teža neželjena dejstva moguća ali ređa, te se pominju i anafilaktički šok; ospa; epidermalna nekroliza; urtikarija i angioedem.
Osnovna kontraindikacija za primenu Pancef sirupa jeste preosetljivost na lekove iz same grupe cefalosporina, kao i kod alergije na penicilin zbog potencijalne ukrštene reakcije, te i renalna i hepatična insuficijencija, kao i trudnoća i period laktacije.
Posebno je važno primeniti mere opreza kod upotrebe lekova iz grupe antikoagulanasa sa Pancef sirupom, jer može da se javi produženo protrombinsko vreme sa/bez krvarenja zbog interakcije ove dve grupe lekova.
Lek Pancef sirup se može naći u pakovanjima od 60 ml i od 100 ml, čuva se izvan domašaja dece i na sobnoj temperaturi, upakovan je u staklenu ambalažu sa dozerom i uputstvom, i ne može da se dobije bez lekarskog recepta, pa se puna cena od 500 dinara za manje pakovanje, odnosno 900 dinara za veće pakovanje, umanjuje samo na deo „učešća“ koji ne pokriva RFZO, i koji iznosi 50 dinara za obe vrste mililitraže.
