Parodontopatija je, posle karijesa, najrasprostranjenija bolest savremenog sveta.To je oboljenje potpornog aparata zuba, hroničnog karaktera bez burnih kliničkih simptoma, koje vremenom dovodi do klimanja i gubitka zuba .
Parodont je jedna funkcionalna celina pojedinih tkiva koja podupire zube, a sastoji se od gingive, dezmodonta, cementa zuba i alveolne kosti.
Gingiva (desni) je deo sluznice usne šupljine koja prekriva vrat zuba i čvrsto prianja uz zub.
Dezmodont (periodontni ligament) je vezivno tkivo bogato kolagenim vlaknima, koje okružuje koren zuba pokriven cementom i pričvršćuje zub za alveolu, održavajući funkcijske odnose između njih.
Cement je mineralizirano vezivno tkivo slično kosti u kojem su učvršćena dezmodontna vlakna. Prekriva koren zuba od caklinsko-cementne granice do apeksa, gdje delom ulazi u korenski kanal.
Alveolni nastavak je deo vilične kosti u kojem je formiran zaštitni prostor zubnih korenova.
Uzroci paradentoze se mogu svrstati u 3 glavne grupe:
1. marginalnu infekciju parodonta,
2. funkcionalne smetnje,
3. endogene smetnje.
1. Marginalna infekcija je stvaranje bakterijskih naslaga-plak koji se smatra najvažnijim uzrokom gingivitisa i parodontitisa. Nakupljanja zubnog plaka i kamenca , u najblažem obliku dovodi do iritacije gingive i gingivitisa . Gingiva menja boju iz ružičaste u crvenu, bolna je, otečena i na svaki dodir krvari. Zubni kamenac se ne stvara ako se ne stvara zubni plak . Sastoji se pretežno od mrtvih mineraliziranih bakterija, koje više nisu sposobne da stvaraju enzime i tako izazivati zapaljenje, međutim mineralizacijom mikroorganizama plaka dolazi do stvaranja grube površine što pospešuje zadržavanje živih mikroorganizama, a time i zapaljenje gingive i parodonta. Supragingivni zubni kamenac odlaže se na površinu zuba uočavamo ga iznad ruba gingive u obliku beložutih umereno tvrdih naslaga. Subgingivni zubni kamenac se taloži na površini zuba ispod ruba gingive. Tamno smeđ je, vrlo tvrd i čvrsto prianja uz površinu korena zuba.
Nelečeni i zanemareni gingivitis pre ili kasnije, u zavisnosti od imuniteta domaćina, progresijom zahvata dublja tkiva parodonta i prelazi u paradentozu. Karakteriše je propadanje periodontalne veze na vratu zuba, resorpcija alveolne kosti koja obuhvata zube, stvaranje parodontnog đepa. Ima hroničan progresivan tok , koji uglavnom kod nelečenih slučajeva završava potpunim gubitkom potpornih struktura zuba, njegovim klimanjem i gubitkom.
2.Funkcionalne smetnje: ljudi koji stišću i škripe zubima razvijaju jake žvačne sile koje oštećuju potporne strukture zuba i čine ih podložnijima razvoju paradentoze
3. Dobro je poznato da su neke opšte bolesti i smetnje u metabolizmu uvek propraćene gingivitisom i progresivnom destrukcijom parodonta. Najveći rizik od parodontnih oboljenja imaju dijabetičari kod kojih je prisutna visoka koncentracija proteina koji oštećuju parodont, a ujedno u pljuvački i veća koncentracija polisaharida koji služe kao idealno hranilište za bakterije. Isti tako, u jednu od najvećih rizičnih skupinu spadaju pušači kod kojih je učestalost parodontnih oboljenja čak četiri puta veća nego kod nepušača. Hemijski spojevi iz duhanskog dima štetno djeluju na parodontna tkiva na način da smanjuju njihovu prokrvljenost i obrambene mehanizme, te pogoduju smanjenu oksigenaciju. Posledica svega je i nakupljanje većeg broja bakterija i brzo uznapredovanje bolesti kod pušača do klimanja i ispadanja.
Jednako je ugrožena i grupa ljudi s bolestima imunog sistema, osobe sa genetskom predispozicijom. Na tu sklonost se nadograđuju uslovi okoline(plak, pušenje, menopauza…) i zajedno uzrokuju paradentozu. Istraživanjima je dokazano da 30% Evropljana ima genetski visoku predispoziciju za razvoj paradentoze (genotipom IL-1), kod njih se paradentoza javlja pet puta češće.
Starenje : ispitivanja dokazuju da skoro polovina žena starijih od 55 godina boluje od paradentoze. U starijem dobu smanjeno lučenje estrogena izaziva osteoporozu svih kostiju a time i potporne kosti zuba. Smanjuje se lučenje pljuvačke koja štiti sluznicu usta.
Rana dijagnoza parodontnih bolesti od izuzetne je važnosti za uspeh njenog saniranja. Sprovodi se na temelju anamneze, kliničkog pregleda, prilikom čega se određuje stepen prisutnosti plaka, zubnog kamenca, stepen zapaljenja gingive, dubina đžepova, pokretljivosti zuba, i nestanak kosti prema rentgenskom snimku. Parodontna bolest se smatra bolešću plaka tako da je kontrola plaka u terapijskom smislu ključ njenog uspjeha. Cilj joj je zaustaviti zapaljenje, ukloniti parodontne đžepove, zaustaviti resorpciju kosti i osigurati takvo okruženje usne šupljine koje će bolesniku omogućiti održavanje njene higijene bez prisutnosti plaka.
